Toolbox - Veilig werken in (verontreinigde) grond

Introductie

Bij een groot aantal werkzaamheden die in de bouw en infra worden verricht komen medewerkers in contact met de bodem. Voorbeelden zijn:

• Het ontgraven van putten en sleuven of grondverzet
• Bij het verwijderen of plaatsen van kabels- en leidingen
• Bij het plaatsen van geluidsschermen of bermbeveiliging
• Bij het plaatsen van lichtmasten of ander wegmeubilair
• Bij het uitvoeren van boringen of het doen van onderzoeken in de bodem
• Bij het aanbrengen van funderingen in de bodem

Bij al deze werkzaamheden is er kans dat je direct of indirect contact komt met de bodem. Het is daarom verplicht dat de kwaliteit van de bodem onderzocht wordt voordat er gestart wordt met de werkzaamheden. De opdrachtgever is wettelijk verplicht deze gegevens vooraf aan te leveren.

Risico's > Wat kan er gebeuren?

Blootgesteld worden aan gevaarlijke stoffen door het werken in de bodem. Als gevolg hiervan kunnen op de korte en de lange termijn gezondheidsklachten ontstaan.

Ook al is de bodem onderzocht en is de hoeveelheid gevaarlijke stoffen beperkt dan zijn er nog altijd risico’s. Want regelmatig blootgesteld worden aan kleine hoeveelheden gevaarlijke stoffen kan net zo schadelijk zijn als één dag werken in zeer vervuilde grond.

Veiligheidsklasse & de CROW Publicatie 400

Op basis van dit onderzoek wordt het werk ingedeeld in een veiligheidsklasse op basis van de CROW-publicatie 400. Dit is de richtlijn voor het werken in en met verontreinigde bodem:

Voor klasse Groen moet er gewerkt worden volgens de basishygiëneregels.

Voor klassen Oranje, maar met name voor de klassen Rood en Zwart moeten naast de basishygiëneregels ook aanvullende specifieke maatregelen worden genomen, dit kunnen zijn:

• het gebruiken van een Deco-unit om je aan- en uit te kleden en te wassen
• het gebruik van overdrukinstallaties met filters op de graafmachines en vrachtwagens
• het uitvoeren van lucht- en gasmetingen.
• medewerkers in de verontreinigde zone moeten een bodemsaneringskeuring hebben gehad

Maatregelen > Hoe en waarom?

De basishygiëneregels zijn het minimale wat je aan maatregelen bij werkzaamheden in de bodem moet doen. Ook al is de bodem niet sterk vervuild, vaak zitten er toch nog lagere gehaltes aan gevaarlijke stoffen in de bodem. Wanneer je deze stoffen over je gehele werkzame leven steeds in kleine hoeveelheden binnen krijgt kan dit op de lange termijn negatieve gevolgen hebben voor je gezondheid (zoals kanker of aantasting van het zenuwstelsel). Veel gezondheidsklachten als gevolg van blootstelling aan gevaarlijke stoffen worden ook pas duidelijk op latere leeftijd (50+ en ouder).

Hoe bescherm je jezelf tegen gevaarlijke stoffen uit de bodem?

Er zijn verschillende manieren waarmee je in contact kan komen met de (vervuilde) bodem:

Via de huid: Dit gebeurt wanneer je daadwerkelijk in direct contact komt met de bodem of het grondwater. Bijvoorbeeld als je met de hand graafwerkzaamheden aan het verrichten bent.

Maatregelen:

• Draag altijd een lange broek en kleding met lange mouwen. Het dragen van overall, bij voorkeur zonder zakken (want daarin kan zand achterblijven), is nog beter.
• Zorg dat je regelmatig je kleding laten wassen of vervangen. Loop niet te lang in vuile kleding rond.
• Draag bij werkzaamheden in de bodem altijd handschoenen.

Via de mond: Wanneer je in de bodem werkt wordt je kleding en mogelijk je handen vuil (als je geen handschoenen draagt). Loop je met vuile kleding de schaftruimte in of was je je handen niet voor het eten of het roken, dan kunnen er bodemdeeltjes in je mond terecht komen.

Maatregelen:

• Trek je vuile kleding uit voordat je de schaftruimte of de plek waar je gaat eten in gaat.
• Trek ook je schoenen of laarzen uit of was deze met een schoenborstel en/of jerrycan met water.
• Was je handen voordat je gaat eten of roken. Was je je handen niet voor het roken krijg je naast de schadelijke stoffen van het roken óók mogelijk vervuilde bodemdeeltjes binnen.
• Het is verboden te eten of roken op de bouwplaats.

Via de lucht: Tijdens het graven kunnen schadelijke of giftige gassen en dampen vrijkomen. Je ademt dit in en de stoffen komen dan direct in je longen (en vervolgens in je bloed) terecht. Ook kunnen bij droog weer stofvorming ontstaan en krijg je deze deeltjes binnen via de lucht.

Maatregelen:

• Ruik je een olie-, teer-, benzine- of amandel- of andere onnatuurlijke geur of heeft de bodem een afwijkende kleur? Stop dan direct met de werkzaamheden en waarschuw je uitvoerder! De bodem moet dan extra onderzocht worden.
• Zorg dat de uitvoerder stofvorming voorkomt door rijplaten aan te leggen voor transport en/of door de bouwplaats te laten sproeien met water.